05. Transformatie in het sociaal domein

Beleidsmatige afwijkingen

Stand van zaken Wet wijziging woonplaatsbeginsel
Per 1 januari 2022 is de Wet wijziging woonplaatsbeginsel in werking getreden. Het eerste half jaar van 2022 zijn alle (administratieve) overdrachten naar andere gemeenten en onze gemeente gedaan. Er wordt structureel een financieel effect van de wet wijziging woonplaatsbeginsel verwacht van
€ 4 miljoen ten opzichte van de jaarrekening 2021. Dit resultaat is € 1,16 miljoen positiever dan waarmee de gemeente structureel rekening heeft gehouden.

Compensatieregeling Voogdij 18+
Met de invoering van de Wet wijziging woonplaatsbeginsel, heeft het college voor de jaren 2020 en 2021 de afsluitende aanvraag ingediend voor de compensatieregeling voogdij en 18+. De aanvraag behelst een bedrag van € 3,78 miljoen. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport beoordeelt momenteel deze aanvraag; enige voorzichtigheid is daarom passend, correcties op dit bedrag zijn mogelijk. Van het aanvraagbedrag moet nog €360.000 aan een zorgaanbieder betaald worden volgens eerder gemaakte afspraken. Begroot was een voordeel van € 2,4 miljoen. Het college verwacht daarom een extra voordeel van ruim €1 miljoen. Het hogere aanvraagbedrag is te verklaren door de toenemende intensievere zorgvraag en hogere tarieven voor de hoog-specialistische zorg. Omdat het daadwerkelijke toegekende bedrag bekend wordt in de decembercirculaire wordt het voordeel pas in de Jaarrekening 2022 verwerkt. Het bedrag wat  uiteindelijk toegekend wordt, is mede afhankelijk van het totaal aantal aanvragen uit het land. Mocht het gereserveerde budget overvraagd worden, dan zal de toegezegde compensatie naar rato verlaagd worden.

Druk op de jeugdbescherming: bekostiging onvoldoende
Jeugdbescherming in Nederland moet en kan beter en eenvoudiger. Voor de lange termijn werkt de jeugdbeschermingsketen daarom toe naar het eerder genoemde Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. Actueel is de huidige druk op de jeugdbescherming. De minister en staatssecretaris geven aan de komende 4 jaar €10 miljoen extra beschikbaar te stellen aan de gecertificeerde instellingen (GI’s). Zij hebben gemeenten verzocht een vergelijkbaar bedrag bij te dragen. Besluitvorming hierover vindt niet eerder dan in oktober plaats.

Versterken procesregie bij onveiligheid
In de loop van 2022 zijn meldingen van Veilig thuis over (mogelijke) onveilige thuissituaties meer doorgezet naar de Stichting Sociale Dorpsteams, in plaats van naar de gecertificeerde jeugdbeschermingsinstelling Samen Veilig Midden-Nederland (SAVE). Hierdoor kan er sneller en dichtbij hulp ingezet worden en zal er minder hulp geboden worden vanuit het preventief justitieel kader (SAVE-Begeleiding). Dit is in lijn met het landelijke Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. De consulenten van de Stichting Sociale Dorpsteams zijn en worden getraind om met de toenemende veiligheidsvraagstukken om te gaan. Een afname van het aantal begeleidingen in het preventief justitieel kader is al zichtbaar, en een toename van zwaarte van casuïstiek bij de Dorpsteams wordt ervaren door de consulenten. De financiële effecten hiervan zijn nog niet duidelijk.

Leefgeld Oekraïne
Oekraïners hebben recht op en leefgelduitkering. Als men in particuliere opvang verblijft, komt daar  een vergoeding voor woonkosten bovenop. Als een Oekraïner werk vindt, dan stopt het leefgeld. De RDWI doet de uitvoering van deze regeling sinds mei 2022. De financiële vertaling vindt u terug in programma 2.

Energietoeslag
De energietoeslag wordt uitgevoerd door de Regionale Dienst Werk en Inkomen Kromme Rijn Heuvelrug (RDWI). Op dit moment ligt het aantal aanvragen al hoger dan door het Rijk werd ingeschat. Meer dan 80% van de doelgroep heeft zich al gemeld. We gaan er nog altijd van uit dat het Rijk de toezegging nakomt om alle kosten van deze regeling aan de gemeente te vergoeden.

De najaarsnota RDWI verschijnt medio oktober 2022. Dit is te laat voor verwerking daarvan in deze tweede bestuursrapportage. De effecten van de najaarsnota RDWI verwerkt de gemeente dan ook in de jaarrekening 2022.

Financiële afwijkingen

(bedragen x € 1.000)

* I=Incidenteel, S=Structureel
Algemene voorzieningen Werk en Inkomen € 37.000 V (S)
Bijdrage Biga en IW4
De jaarlijks te betalen bijdrage aan IW4 en aan de Biga Groep neemt de komende jaren af in overeenstemming met de afspraken die hierover met de Biga en met IW4 zijn gemaakt. Verder verwerkt de gemeente de effecten van de voorjaarsnota RDWI in deze 2e bestuursrapportage.

Algemene voorzieningen Jeugd € 55.000 N (S)
Buurtgezinnen en andere vormen van jeugdpreventie
De beschikbaar gestelde budgetten voor buurtgezinnen en andere vormen van jeugdpreventie zijn in de begroting 2022 geraamd op Algemene voorzieningen Wmo in plaats van Algemene voorzieningen Jeugd. In deze bestuursrapportage corrigeert de gemeente dit.

Algemene voorzieningen Wmo € 163.000 V (I/S)
De uitgaven voor inclusief beleid en mantelzorg blijven achter vanwege het feit dat de focus heeft moeten liggen op de naijleffecten van Covid-19 en de crisisopvang vanwege de oorlog in Oekraïne
(voordeel € 85.000).

In 2022 wordt minder gebruik gemaakt van de Regiotaxi (sociaal-recreatief Wmo-vervoer) ten opzichte van 2019 als gevolg van de Covid-19-pandemie en het effect van de beleidswijziging van 2021. Toen is het aantal te reizen zones naar beneden gebracht (voordeel € 73.000).
Voor de bestrijding van de negatieve maatschappelijke effecten van Covid-19 hebben wij, onder andere  aan de stichting Sociale dorpsteam, aanvullende subsidies verstrekt (€ 148.000) die gedekt worden uit de in 2021 overgebleven Corona middelen.

De einddatum voor het project kwetsbare inwoners is vanwege Covid-19 verlegd naar 1 juli 2022 en de middelen die de gemeente daarvoor ontvangen heeft, worden via deze bestuursrapportage budget- neutraal toegevoegd aan de begroting 2022.

Tenslotte worden budgetneutrale technische wijzigingen doorgevoerd: de beschikbare middelen voor handhaving sociaal domein worden overgeheveld worden naar het product Algemene voorzieningen Sociale dorpsteams, i.c. naar de backoffice uitvoering sociaal domein (voordeel voor dit product
€ 98.000) en de budgetten voor buurtgezinnen en andere vormen van jeugdpreventie worden overgeheveld naar Algemene voorzieningen Jeugd (voordeel voor dit product € 55.000).

Algemene voorzieningen Sociale dorpsteams € 397.000 N (S)
De jaarrekening 2021 van de stichting Sociale dorpsteams slootmet een positief saldo. De stichting mag een reserve opbouwen tot 5% van het begrotingsbedrag. Het restant over 2021 (€ 82.000 V) betaalt de stichting terug aan de gemeente.

In eerdere jaren werd een deel van de budgetten voor de stichting Sociale dorpsteams betaald uit de innovatiemiddelen (€ 200.000 N) en de individuele budgetten voor jeugdzorg (€ 155.000 N). Vanwege het structurele karakter van deze uitgaven en meer transparantie hevelt de gemeente deze lasten over naar het product Algemene voorzieningen Sociale Dorpsteams. Dit geldt ook voor het budget voor handhaving binnen het sociaal domein (zie hiervoor ook de toelichting onder Algemene voorzieningen WMO).

De beschikbare middelen voor handhaving sociaal domein worden overgeheveld naar het product Algemene voorzieningen Sociale dorpsteams, i.c. naar de backoffice uitvoering sociaal domein (nadeel voor dit product € 98.000).
Voor de regio Zuid-Oost Utrecht heeft de gemeente personeel in dienst genomen. De kosten daarvan worden budgettair neutraal in de begroting verwerkt waarbij de inkomsten verantwoord worden binnen het product Innovatie en transformatie.

Tenslotte wordt aan een budgetneutrale technische wijziging doorgevoerd waarbij de budgetten van de medische advisering (€ 26.000 N) worden overgeheveld van individuele voorzieningen WMO naar dit product.

Individuele voorzieningen Werk en inkomen € 1.947.000 N (I/S)
Over het jaar 2021 heeft RDWI een positief resultaat geboekt. Een deel daarvan wordt teruggestort naar de deelnemers van de Gemeenschappelijke regeling en dit leidt voor de gemeente tot een voordeel van
€ 176.000. Ook voor Biga is sprake van een positief rekeningresultaat en dit wordt in de vorm van dividend aan de gemeente uitgekeerd. De financiële effecten daarvan (€ 97.000)  verwerkt de gemeente niet in dit programma maar onder de algemene dekkingsmiddelen omdat sprake is van een gemeentelijke deelneming.

Vanwege de Covid-19 pandemie is er een onderbesteding geweest bij het Jeugdfonds Sport en Cultuur over het jaar 2021. De jaarrekening 2021 is ontvangen en het overschot van € 54.000 betaalt de stichting in 2022 aan de gemeente terug.

De energietoeslag wordt uitgevoerd door de RDWI. Op dit moment is het aantal aanvragen hoger dan wat het Rijk ingeschat had. Meer dan 80% van de doelgroep heeft zich al gemeld. De gemeente ontvangt voor de totale kosten van deze regeling een vergoeding van het Rijk van € 2.172.000 ( bron meicirculaire en septembercirculaire). De gemeente raamt de uitgaven budgetneutraal omdat het Rijk heeft toegezegd dat alle kosten die gemeenten in het kader van deze regeling maken, worden vergoed.
Tenslotte verwerkt de gemeente in deze tweede bestuursrapportage de effecten (nadeel € 5.000) van de voorjaarsnota 2021 van RDWI.

Individuele voorzieningen Wmo € 73.000 V (S)
De inkomsten en uitgaven voor de individuele voorzieningen WMO ontwikkelen zich in totaliteit zoals werd verwacht. Wel is binnen dit product sprake van verschuiving van lasten. Zo stijgen de kosten voor huishoudelijke hulp met € 120.000, dalen de kosten voor de vervoersdiensten met € 135.000 als gevolg van de doorgevoerde beleidswijzigingen en zien we een toename van de kosten voor maatwerk met
€ 48.000. Het bedrag van de te innen eigen bijdragen WMO valt naar verwachting € 80.000 (V) hoger uit. Binnen dit product is verder sprake van een budgetneutrale overheveling van de budgetten voor medische advisering € 26.000 (V) naar het product Algemene voorzieningen Sociale dorpsteams.

Individuele voorzieningen Jeugdwet € 965.000 N (S)
Bij de realisatiecijfers over 2021 werd duidelijk dat gemeenten voor de komende jaren opnieuw rekening moeten houden met extra uitgaven voor jeugdzorg. Dit komt vooral door de zorg aan jeugdigen met complexe zorgvragen. Het aantal jeugdigen met deze zorg neemt niet toe, maar toegenomen zware problemen vragen hoog-specialistische en intensieve zorg. Dit is ook zichtbaar in de prognose voor de uitgaven in 2022. De gemeente verwacht ten opzichte van de begroting 2022 € 2,25 miljoen hogere kosten. Echter wordt ook een groter dan verwacht financieel effect van de wet wijziging woonplaatsbeginsel verwacht (€ 1,16 miljoen minder kosten). Uit de innovatiemiddelen wordt structureel een bedrag van € 155.000 overgeheveld voor de jaarlijks te betalen bijdrage aan de stichting Sociale dorpsteams (zie hierboven).

Over 2021 zijn in 2022 nog meer kosten vanwege de Covid-19 pandemie door zorgaanbieders in rekening gebracht (€ 30.000).

Innovatie en transformatie € 302.000 V (S)
Uit de innovatiemiddelen wordt structureel een bedrag van € 200.000 overgeheveld voor de jaarlijks te betalen bijdrage aan de stichting Sociale dorpsteams (zie hierboven). Verder worden in deze bestuursrapportage de extra inkomsten voor personeel van €102.000 (V) vanuit de regio ZuidOost Utrecht op dit product geraamd. Deze regionale uitgaven hebben een budgetneutraal karakter.

Diverse kleine verschillen € 2 N (S)